Legnood

Legnood, je hoort er vaak over als je op internet over kweekproblemen gaat lezen, maar wat is het nu precies? Hoe ontstaat het, en wat zijn de gevaren ervan? Om te beginnen, het is levensbedreigend voor de pop, maar gelukkig is het goed te verhelpen. 

Om bij het begin te beginnen en een duidelijk statement te maken. Legnood is vaak fataal doordat het te laat ontdekt word, en er verkeerd gehandeld word!

Wat is legnood, en hoe herken je het?

Wat is legnood dan precies? Wanneer een pop legnood heeft betekend dit dat zij haar ei niet kan leggen. Dit kan veel verschillende oorzaken hebben waar later op terug gekomen word. Als de pop legnood krijgt kan zij haar ei niet (zelfstandig) uit de eileider geperst krijgen. Ze zal dan met een wat bolle “kont” en andere ziekte verschijnselen in haar broedblok/nestkast of op de grond van de kooi of volière blijven zitten. Het is daarom zaak zo snel mogelijk de legnood te ontdekken aan de hand van de algemene ziekteverschijnselen. Legnood is wanneer het niet binnen 12-20 uur ontdekt word vrijwel dodelijk, zeker bij kleinere vogels die een hogere ei productie hebben (Japanse kwartels zijn berucht gezien zij elke 18 uur een ei leggen, prachtvinken vaak dagelijks 1 ei).

Wat veroorzaakt legnood

Legnood wordt vaak veroorzaakt door:

• Te jonge popjes, onvolwassen popjes hebben nog niet goede sterke spieren aan het eind van de eileider, hierdoor kunnen zij een wat groter ei moeilijk eruit persen
• Hevige schommelingen in temperatuur, wanneer het plots zeer koud word “krimpt” de cloaca en het einde van de eileider enigszins, hierdoor word het leggen van het ei vermoeilijkt
• “Dwarsliggen” van een ei. Een (klein) ei kan in de eileider langzaam schuin gaan liggen waardoor het “dwars” komt te liggen. Normaal ligt de “bolle” kant naar achteren bij een ei dat geproduceerd word. Door het persen in de eileider word de voorkant langzaam puntig, maar een ei dat “te klein” is kan langzaam dwars gaan waardoor het niet gelegd kan worden.
• Te intensief broeden (meer dan 3 legsels per jaar). Door de vogels geen rust te geven na het 2e of 3 legsel kunnen zij volledig uitgeput raken en moeite krijgen bij het leggen van het ei, of niet op tijd klaar zijn voor de volgende broedperiode. Hierdoor kan de kracht verminderd zijn en kan er legnood optreden
• Te weinig calcium (in de vorm van kalk bijvoorbeeld) in de voeding aanwezig. De eischaal is rijk aan calcium. Als hier een tekort aan is kan er legnood of zogenaamde “wind-eieren” ontstaan. Let er dus op wanneer u een wind-ei vind u alle vogels in de gaten houd omtrent legnood.
• Te oude vogels, oude vogels zijn net als mensen fysiek minder gesteld. Ze leggen vaak al minder eitjes, en zijn sneller geneigd tot het leggen van windeieren en legnood.

Hoe behandel je legnood?

Het behandelen van legnood moet je zelf absoluut niet proberen! Het enige wat je kunt doen is de pop zeer voorzichtig vangen (geen net gebruiken ivm schuren!) probeer haar met de hand te pakken, was uw handen voortijdig, uit ervaring weet ik helaas dat een pop die al langer legnood heeft ernstige verwondingen kan krijgen rond haar cloaca als de legnood te lang aanhoud.

Als u de pop voorzichtig gevangen heeft kunt u de legnood proberen op te heffen door de pop in een vochtige warme doek (handwarm, niet te heet!) gewikkeld. De cloaca word iets ingesmeerd met slaolie en hierna word haar cloaca boven de stoom van een kokende pan water gehouden. Door de stoom zal de cloaca iets uitzetten, en de stoom zal als een soort smeerolie de cloaca iets kunnen binnentreden. Het is mogelijk dat de pop op eigen kracht het ei gelegd krijgt. Ook het voorzichtig masseren van de cloaca kan door het reflex de eileider spieren het laten persen om het ei te leggen.

Een 2e therapie bij legnood is het systeem van “warm-bad”. Zorg voor een bakje handwarm water. Ook hier word de cloaca van het popje ingesmeerd met een beetje sla olie. De kont van het popje word nu in het handwarme water gehouden. Door de warmte zullen de spieren los komen waardoor de doorgang vergemakkelijkt word. De spieren die het ei moeten persen kunnen nu hun werk doen door de vergrote doorgang. Een beetje masseren van de cloaca en e buik kan hierbij helpen.

Als laatste is er nog een therapie waarbij enkele druppels slaolie in de cloaca gedruppeld worden met een spuitje (geen naalden!) doordat de olie iets in de cloaca zal trekken word de binnenste spierwand erg glad, het ei kan dan dus makkelijker gelegd worden om de legnood te genezen.

Indien deze methodes niet werken dient u direct een in vogels gespecialiseerde dierenarts te raadplegen. Ga in geen beding achter het ei duwen of zelf het ei naar buiten persen. Het ei drukt intern tegen veel organen als het te lang blijft zitten. De eitjes van onze prachtvinken en parkieten zijn in tegenstelling tot die van hoenders niet zeer stevig. Het ei mag absoluut niet in het lichaam van de vogel kapot breken. Dit is onder bijna alle omstandigheden dodelijk.

Wanneer u snel een dierenarts inschakelt kan er een keizersnee toegepast worden om via een operatie het ei te verwijderen. Legnood is een aanslag op het lichaam van de vogel. Daarom is het belangrijk de vogel minimaal het huidige broedseizoen niet meer te laten nestelen. Zet de pop apart (geen man) en indien mogelijk verlaag de temperatuur/het aantal lichturen. Zo remt u de broeddrift bij vogels om het verder leggen van eitjes te verminderen. Hou de pop welke legnood overleeft heeft het volgende broedseizoen goed in de gaten. Het kan zo weer ontstaan in het nieuwe broedseizoen.

Ik heb bewust geen foto’s van de legnood die fout gegaan is geplaatst gezien dit geen smakelijke fotos zijn, let op de bult bij de valkparkiet en de grasparkiet. Hier herkent u legnood aan. Een gelige verkleuring van de huid kan een ontsteking van de vetklier zijn, dit is geen legnood!