Kanarie

De kanarie (Serinus canaria), misschien wel de bekendste vogel uit de vogelhobby. Een mooie verschijning, waarbij de man ook nog eens erg goed kan zingen. 

De kanarie is eigenlijk in 3 groepen onder te verdelen, namelijk:

• De wilde (gele) kanarie
• De Europese kanarie
• De tamme (gedomesticeerde) kanarie

In dit artikel word hoofdzakelijk ingegaan op de tamme kanarie gezien dit de meest relevante soort is voor ons. De wilde en Europese kanarie zullen wel kort benoemd worden ter informatie. Overal waar in dit artikel “kanarie” genoemd word, word de tamme (gedomesticeerde) kanarie bedoeld.

Wilde kanarie

De wilde kanarie komt hoofdzakelijk voor op de Canarische eilanden, Madeira en de Azoren, waar deze vogel zijn naam ook aan dankt. De wilde kanarie werd in het jaar 1478 in Europa geïntroduceerd. De lengte van de wilde kanarie bedraagt ongeveer 12.5cm. In het wild hebben de kanaries een hoofdzakelijk geelachtig groene kleur. De wangen, hals en nek hebben een iets grijsachtige glans. Op de flanken hebben de wilde kanaries enkele zwart-bruine strepen. Met een geelgroene stuit en bruinachtige vleugels is dit een ideale schutkleur.

De randen van de vleugels zijn bij de vrouwtjes lichter als bij de man, de ogen zijn bruin gekleurd en de poten donkergrijs.

 

Europese kanarie

De Europese kanarie begint al meer op de kanarie te lijken zoals wij hem ook kennen. Een duidelijkere lichtere kleur. Het formaat is met ongeveer 11.5cm ook iets kleiner dan zijn “wilde” soortgenoot. De hoofdkleur is geelachtig bruin met bruine strepen. DE rug is overwegend geel-groen van kleur met een groenachtige stuit. De kleuren van het vrouwtje zijn over het algemeen veel doffer dan die van het mannetje. Daarnaast is de stuit van het vrouwtje bleker en heeft ze meer tekeningen op de borst en kop.

De gedomesticeerde kanarie

De gedomesticeerde kanarie zoals wij die nu kennen heeft zijn oorsprong waarschijnlijk in het jaar 1478. De Spanjaarden vingen wilde kanaries en namen deze mee naar het Europese vaste land. Hier werden zij tam gemaakt en gekweekt. Hier is hij hoogstwaarschijnlijk ook gekruist met Europese kanaries en andere inheemse vogelsoorten. De kanaries begonnen hun verspreiding over Europa vanuit Spanje, en later ook vanuit Italië richting het noorden. In zuid en midden Duitsland werd hij in grote aantallen gekweekt. De kanarie werd al snel een gewild handelsproduct. De Tyroler, de Neurenberger, de Saksische en de Hazerkanarie zijn namen die we nu nog steeds kennen. Deze stammen al uit de 16e en 17e eeuw! Sommige kwekers begonnen met het kweken van specifieke houdingen van de kanaries, andere kwekers gingen zangkanaries kweken. En weer andere kwekers gingen zich helemaal specialiseren op bepaalde kleurslagen kanaries. Veel rassen zijn vernoemd naar de streek of plaats waar zij voor het eerst gekweekt werden. Een voorbeeld hiervan is de Yorkshire kanarie. Deze is vernoemd naar het Engelse Graafschap en de Border kanarie die in de border (grensstreek) tussen Engeland en Schotland is gekweekt.

Het houden van kanaries

Kanaries zijn over het algemeen vredelievende vogels welke gemakkelijk te houden zijn. Ze stellen geen hoge eisen aan hun omgeving en zullen prima samenleven met andere vogelsoorten bijvoorbeeld in een gezelschap volière. Kanaries zijn daarnaast niet agressief naar andere soorten. Echter kunnen de mannen in de broedperiode onderling agressief op elkaar reageren, of vechten om 1 popje (vrouwtje). Ook kunnen zij met de mannen van andere verwante soorten in gevecht raken (denk aan mexicaanse roodmus) Dit zal niet lang aanhouden gezien de vogels elkaar zullen ontwijken, op een gegeven moment zal 1 man zich gewonnen geven en het popje met rust laten. Mocht dit wel lang aanhouden en de mannen gaan elkaar fysiek pikken haal ze dan uit elkaar.

Kanarie geslacht bepalen

Het geslachtsonderscheid bij kanaries is zeker bij de zang kanaries heel duidelijk. De mannetjes zullen zeker in de broedperiode luidkeels hun mooie zang laten horen. Het popje zingt soms een paar toontjes, maar het mannetje zal veel uitbundiger zijn zang laten horen. Ervaren kwekers van kanaries kunnen ook het geslacht onderscheid bepalen door de grote en houding van de cloaca (geslachtsorgaan). Daarnaast zullen broedrijpe popjes vaak de buikveren verliezen om zo de “broedplek” vrij te maken, door de veren los te laten zal de huid bloot komen te liggen. Dit zorgt ervoor dat de eitjes goed verwarmd kunnen worden. Dit is geen doorslaggevende uiting. De zang blijft over het algemeen leidend.

Kanarie als huisdier

De kanarie is een erg geliefd huisdier vanwege de mooie zang van de man, en het altijd levendige karakter. Daarnaast zijn er ondersoorten die vanwege hun kleur of postuur uitblinken.

Kanarie in kooi of volière

De huisvesting van de kanarie heeft geen grote eisen. Allereerst is het belangrijk ervoor te zorgen dat er een plek is waar de vogel zich kan terugtrekken. En waar het vorst, tocht, en vocht vrij is. In de volière is het nachthok hier de aangewezen plek voor. In de kweekruimte zal het al vocht, tocht en vorst vrij moeten zijn. Wanneer de kanarie in een kooi (in huis) gehouden zal gaan worden is het belangrijk ervoor te zorgen dat deze kooi niet op een plek staat waar het kan tochten. Ook moet de kooi niet in de volle zon staan, half in de zon mag zodat de vogel zelf in de zon kan gaan zitten en zich terug kan trekken wanneer dit niet gewenst is. Bij een grote kooi is dit uiteraard makkelijker dan een kleine kooi.

Een kamervoliére kan ook als huisvesting voor een kanarie in huis gebruikt worden, hier kunnen ook makkelijker meerdere vogels in gehouden worden om zo meer leven, en gezelligheid in de woonkamer te brengen. Een kanarie en parkiet (bijvoorbeeld grasparkiet) gaat in een kamervolière ook goed samen, in een kleinere kooi is dit echter niet aan te raden. Houd de vogels altijd goed in de gaten, het ene koppel verdraagt elkaar beter dan het andere koppel.

De kanarie heeft graag een plek waar hij kan badderen. Bijvoorbeeld een oude koekenpan met een laagje water van circa 5-6cm. Wanneer de kanarie in een kooi, kamervolieré of broedkooi gehouden word is een voorhangbandje een goede oplossing. De vogel kan hier dan baden zonder dat de omgeving erg nat word van het gespetter.

Kanarie eten

De kanarie heeft geen uitgebreid menu. In de handel zijn zaadmengelingen voor kanaries te koop. Deze verstrekt u dagelijks. Daarnaast uiteraard zoals bij alle vogels grit en maagkiezel beschikbaar stellen. Ook een sepia schild om de snavel bij te houden. En wat groenvoer op zijn tijd word gewaardeerd. Daarnaast is het belangrijk eivoer beschikbaar te stellen in de kweek en rui periode. Voor rode kleurkanaries is speciaal “rood” eivoer beschikbaar zodat de kleur niet verloren gaat/intensiever word. Als groenvoer kunt bijvoorbeeld een stukje sla ter grootte van een rijksdaalder geven. Ook vogelmuur en een (doorgesneden) sinaasappel word graag genuttigd.

Wanneer de kanarie veel eet kan dit een teken zijn van wormen, echter is dit niet altijd zo, in de broedperiode en de ruiperiode zal de kanarie ook meer eten om zijn voedingsreservers op peil te houden.

Kanaries kweken

Indien er serieus gekweekt gaat worden met kanaries is het sterk aan te bevelen dit in broedkooien/kweekkooien te doen. Hierdoor kunt u zelf bepalen welke man met welke pop koppelt. Dit is ook de beste manier om een goede stamboom van de kanaries te kunnen opstellen om zo te voorkomen dat “broer en zus” met elkaar koppelen. Dit veroorzaakt inteelt met alle gevolgen van dien. Voor de broedkooien is een absoluut minimum 40x40x40cm (LxBxH). Maar de voorkeur gaat uit naar minimaal 40cmx60cmx40cm (LxBxH).

Kanaries kweken kan echter ook goed in een kooi, of liever kamervolière waar meerdere nestkastjes opgehangen worden. De vogels kunnen dan zelf hun beste nestgelegenheid kiezen. Indien u met een paartje kanaries wilt kweken is het aan te bevelen geen andere vogelsoorten in hetzelfde verblijf (kamervoliere/kooi) te houden. In een grotere gezelschapsvoliere (buiten) kunnen wel andere soorten zoals prachtvinken en (kleine) parkieten gehouden worden.

Kanaries broeden het liefst in een halfopen nestkastje, een tralienestkastje of een broedkorfje. Voor het bouwen van het nest gebruiken kanaries graag (gebleekte) kokosvezels, dierenhaar, geknipte stukjes sisaltouw en sharpie (katoenvezels). Dit is allemaal verkrijgbaar in de betere dierenspeciaalzaak. Nadat het nest gebouwd is legt het popje elke dag een lichtgroen, donkergroen gespikkeld eitje. Totaal worden er 4, soms 5 eitjes gelegd. De eitjes worden in 13 tot 15 dagen uitgebroed. Wanneer de jongen uitkomen is het belangrijk dat er genoeg eivoer beschikbaar is. De ouders voeren hun jongen wat extra voedingsstoffen vereist. Als de jongen circa 14 dagen oud zijn vliegen zij uit. Ze worden dan nog enkele weken door het mannetje gevoerd.

De kanaries dient u te beperken tot maximaal 2 nesten per jaar. Dit om de pop niet teveel te belasten en genoeg tijd te geven voor het volgende broedseizoen.

Kanarie ziektes

Net als alle vogels kan ook de kanarie ziek worden, echter zal de vogel niet snel laten merken dat hij ziek is, immers zijn onze vogels hoofdzakelijk prooidieren, een zwakke vogel is een erg makkelijke prooi voor de roofvogel. Een gezonde kanarie zal over het algemeen (deels afhankelijk van het ras) erg actief zijn, en genoeg zijn geluid laten horen, een man zingt zo nu en dan uitbundig, en het vrouwtje zal wat tjilpen als reactie. Wanneer de vogels echter heel stil op stok zitten, de veertjes wat opgebold lijken te zijn (wederom afhankelijk van het ras, er zijn raskanarie die van zichzelf boller zijn) en de vogel niet voor de hand wegdvliegt is er waarschijnlijk een ziekte opgelopen;

Wanneer de kanarie ziek is zal hij vaak overdag slapen wat duidelijk zichtbaar is door de gesloten ogen (een dof vliesje zal de ogen bedekken) Ook kan bij een zieke kanarie de ademhaling hoorbaar zijn. Als laatste zal de vogel (vanwege de stabiliteit) op 2 poten slapen, gezonde vogels slapen vaak op 1 poot. Wanneer de kanarie zijn balans niet meer kan houden op de stok door verzwakking zal hij op de grond gaan zitten. Dit is het laatste signaal dat er actie ondernomen moet worden voor het te laat is.

De ziektes ontstaan vaak door onvoledige voeding, slechte hygiëne of aangekochte vogels die de ziekte meedragen naar de populatie die gehouden word. Lees ook hoe een zieke vogel te herkennen is, en hoe de zieke vogel te behandelen.

De meest voorkomende ziektes bij kanaries:

• Coccidiose
• Kanariepokken
• Wormen
• Verkoudheid
• Luchtpijpmijt
• Ontstekingen aan de ogen en geslachtsdelen

Coccidiose

Bij coccidiose is er sprake van een darmonsteking door bacteriën, dit is zichtbaar door dunne ontlasting, een rode wat opgezette buik (niet te verwarren met de broedplek van de pop die in het voorjaar kaal kan worden!). Coccidiose is goed te diagnostiseren door een dierenarts, en kan met goed succes behandeld worden. Lees hier meer over coccidiose en het genezen van coccidose.

Kanariepokken

Kanariepokken zijn eigenlijk de beruchte M.K.V. pokken, ze komen onder anderre ook bij mussen en diverse vinken voor. Het is een ziekte die veroorzaakt word door virussen, deze worden door kleien insecten zoals spinnen, muggen of luizen overgedragen. Het uit zich voornamelijk in kleine bultjes of zweertjes op de poten en kop. Echter kan het ook interne zweren in de keel, longen of luchtpijp oplopen. Dit is vaak minder goed zichtbaar, maar de vogel zal zich niet actief gedragen.

Wormen

Wormen, velen hebben er wel eens van gehoord, de lintworm die de mens oploopt bij slechte hygiene is bij de vogels ook een veelvoorkomende ziekte. Door slechte hygiëne van voer en drinkwater (met name in de warme zomermaanden) zullen infecties plaatsvinden waarbij de hele populatie snel geinfecteerd kan raken. Preventief kan enkele malen per jaar een ontwormingskuur gebruikt worden. Echter zal een goede verzorging met goede hygiëne de meeste infecties al voorkomen.

Verkoudheid

Verkoudheid is bij dieren ook goed mogelijk. Bij kanaries is de verkoudheid vaak zichtbaar bij vogels die in huis gehouden worden. De kooi staan dicht bij een deur naar de (koude) gang waardoor er tocht langs de kooi komt. Kanaries zijn gevoelige vogels, waardoor tocht en plotselingen temperatuurverschillen drastisch de weerbaarheid aantasten. Wanneer de kooi op een tochtvrije, en bij constante temperatuur geplaatst word zal er weinig aan de hand zijn.

De verkoudheid uit zich vaak in “niezen” van de vogel, en wat verdikte ogen. Een dierenarts kan eventueel medicatie voorschrijven om de verkoudheid versneld te verhelpen, echter zal een warme omgeving ook goed helpen de vogel te genezen.

Luchtpijpmijt

De naam zegt het al, luchtpijpmijt is een aandoening in de luchtpijp van de kanarie. Het is herkenbaar door een piepende ademhaling, en eventueel hoesten van de kanarie. Vaak is de luchtpijpmijt ook in combinatie met een verkoudheid zichtbaar. Wanneer de vogel naar lucht lijkt te happen, of snakkende ademhaling heeft is dit een bevestiging van luchtpijpmijt. De dierenarts kan na een bevestiging medicatie voorschrijven wat de luchtpijpmijt binnen enkele weken zal verhelpen. De medicatie word vaak in druppelflacon geleverd waarmee enkele druppels op de blote huid in de nek van de kanarie gebracht word. De werkzame stoffen zullen door de huid opgenomen worden in het lichaam en de mijten doden, aangeraden word de behandeling na 4 tot 6 weken preventief te herhalen om te zorgen dat alle mijten gedood zijn.

Ontstekingen van de ogen en geslachtsdelen

Ontstekingen aan de ogen en geslachtsdelen komen vaak door slechte hygiëne, of in combinatie met een ander ziekteverschijnsel. De ogen zijn extra kwetsbaar doordat zij een “open” verbinding naar buiten vormen voor het lichaam. De geslachtsdelen komen vaak op de (niet schone) stok of grond als de vogel verzwakt raakt. Hierdoor zullen deze geïrriteerd raken en na korte tijd ontsteken. Behandeling door een dierenarts is dan onvermijdelijk.