Chinese dwergkwartel

De chinese dwergkwartel (Excalfactoria chinensis of Coturnix chinensis), mischien wel de meest populaire kwartelsoort. Een kwartelsoort die weinig eisen stelt aan zijn omgeving, en gezien zijn sociale eigenschappen in elke volière gehouden kan worden. Chinese dwergkwartels zijn met hun 11 tot 15 cm één van de kleinste hoenderachtige. Ze leven uitsluitend op de grond om daar hun voedsel bij elkaar te scharrelen

De chinese dwergkwartel in het algemeen

De Chinese dwergkwartel komt voor in zuidelijk China en India, Zuidoost-Azië, Indonesië, Filippijnen, Nieuw Guinea en Noord-Australië. De chinese dwergkwartel leeft graag in gebieden met laag struikgewas en grassen. Hier kunnen zij zich goed vershuilen tegen roofdieren. Ook maken zij hun nest tussen deze grassen en struiken waarover later meer.

De soort telt 9 ondersoorten:

• Excalfactoria chinensis chinensis: van India tot Sri Lanka, Malakka, Indochina, zuidoostelijk China en Taiwan.
• Excalfactoria chinensis trinkutensis: de Nicobaren.
• Excalfactoria chinensis palmeri: Sumatra en Java.
• Excalfactoria chinensis lineata: de Filipijnen, Borneo, de Kleine Soenda-eilanden, Celebes en de Molukken.
• Excalfactoria chinensis novaeguineae: bergachtig Nieuw-Guinea.
• Excalfactoria chinensis papuensis: zuidoostelijk Nieuw-Guinea.
• Excalfactoria chinensis lepida: de Bismarck-archipel.
• Excalfactoria chinensis. australis: oostelijk Australië.
• Excalfactoria chinensis colletti: noordelijk Australië.

Verwarring in de literatuur

Er bestaat in de literatuur nog verwarring over de officiele naam. Op de IOC World Bird List staat de chinese dwergkwartel als apart geslacht binnen de “Excalfactoria” de Excalfactoria chinesis (chinese dwergkwartel) en de Excalfactoria adanonii, de Afrikaanse dwergkwartel. Op de andere veelgebruikte lijst;  Howard and Moore Complete Checklist of the Birds of the World en BirdLife International staat de chinese dwergkwartel in het geslacht Coturnix. De Chinese en Afrikaanse dwergkwartel heten dan respectievelijk  Coturnix chinensis en  Coturnix adamsonii. Als laatste beschouwd de Birdlife International/IUCN de afrikaanse dwergkwartel als een ondersoort van de chinese dwergkwartel.

Geslachtsonderscheid bij de chinese dwergkwartel

Het geslachtsonderscheid bij de chinese dwergkwartel is bij de wildkleur mutatie zeer gemakkelijk. Zoals op de foto’s te zien heeft de hen een kenmerkende (licht)bruine schutkleur. De man daarintegen is zeer nadrukkelijk gekleurd. Met een rode borst en blauw-grijze rug is dit een aparte verschijning. daarnaast heeft de man een “keelband” die bij de mutaties ook nog terug te vinden is. Dit is dan ook de belangrijkste indicator voor het geslacht bij chinese dwergkwartel mutaties.

Bij de vele mutaties is zoals gemeld de keeltekening over het algemeen de enige indicatie voor het geslacht. Bij sommige mutaties ontbreekt deze keeltekening echter. De laatste optie die dan nog mogelijk is voor het geslachtsonderscheid bij de chinese dwergkwartels is het gedrag observeren. De chinese dwergkwartel haantjes zullen hun hennen roepen als zij uit zicht zijn, de hennen zullen dit niet snel doen richting de man. Daarnaast zullen er pogingen gedaan worden tot paring.

De chinese dwergkwartel in de volière houden

Chinese dwergkwartels kunnen zeer goed in een volière gehouden worden. Ze worden vaak gehouden voor de activiteit op de grond, immers zijn zij vrijwel de hele dag aan het scharrelen op de grond op zoek naar (levend) voedsel. Ook zijn het ware opruimers van de volière. Doordat zij het gemorste zaad van de overige vogels opeten zal ongedierte zoals muizen minder snel aangetrokken worden. Dit is beter voor de algehele gezondheid in de volière. Het is verstandig bij een niet al te grote volière geen andere grondbewoners te houden zoals andere kwartelsoorten. Verschillende kwartelsoorten hanen kunnen onderling ook nog agressief zijn.

Als u de chinese dwergkwartels in een  volière of (ruime) kweekkooi wilt houden is het belangrijk dat zij minimaal per trio gehouden worden. 1 haantje gaat goed samen met minimaal 2 hennen. Omdat de chinese dwergkwartel haan bijzonder paar lustig is, is het belangrijk hem meerdere hennen te geven. Indien u maar 1 hen houd kan zij teveel lastig gevallen worden door het paarlustige haantje. Ook is een trio veel gezelliger. 1 – 1 (haan – hen) is mogelijk in een ruime volière waar de hen goed kan schuilen, maar het is verstandig 2 tot 4 hennen op 1 haan te zetten.

De meningen over deze verhouding van haan en hennen verschillen enorm. Als u op internet gaat zoeken zult u overal verschillende verhoudingen tegenkomen. Belangrijk is het om maximaal 1 haan per ruimte te houden. Hanen kunnen onderling bijzonder agressief zijn gezien ze hun teritorium met hennen willen beschermen. Om deze reden is het ook verstandig maximaal 1 soort kwartels te houden per ruimte. Meerdere afgescheiden soorten kwartels gaan goed samen.

Zelf heb ik in wat grotere volière (5.5 x 2 x 2m) goede ervaring met het houden van japanse en chinese kwartel trio’s. De japanse kwartels vallen de chinese dwergkwartels niet lastig gezien dit van nature al wat rustigere kwartels zijn. Waar de chinese kwartels nog voor je wegrennen als je de voliere binnen komt is het bij de japanse kwartels oppassen geblazen dat zij niet ontsnappen gezien ze rustig voor de deur blijven zitten.

Huisvesting

De huisvesting van de chinese dwergkwartel heeft geen grote eisen. Het is belangrijk genoeg beschutting in de vorm van beplanting als lage struiken en gras te voorzien. Hier kunnen de kwartels in schuilen wanneer zij hier behoefte aan hebben. Zo verhoogt u ook de leg omdat kwartels graag zeer beschut hun nestje bouwen. Als directe beschutting kunt u bijvoorbeeld wat bloempotten op hun zij neerleggen in de zandbodem, enkele dakpannen die schuin tegen elkaar staan en bijvoorbeeld een stenen ornament waar de kwartels onder kunnen kruipen wordt zeer gewaardeerd.

Wanneer u de beschikking heeft over een nachthok in de volière is het belangrijk te weten dat de meeste kwartel soorten geen gebruik (kunnen) maken van trapjes zoals kippen dat doen. Enkele bakstenen zullen zij nog opklimmen naar de ingang van het nachthok, maar een trapje gebruiken zij niet. Zorg er daarom voor dat de ingang van het nachthok goed te bereiken is op grond niveau.

Bij de bouw van uw volière dient u al na te denken over veel materialen, waaronder het gaas. Het is belangrijk dat wanneer u chinese dwergkwartels wilt houden u er rekening mee houd dat eventuele jonge “hommeltjes” zo door het gaas kunnen lopen. Door gebruik van een spatrand of andere dichte omheining van ~10cm hoog bij grondniveau voorkomt u dit.

Chinese dwergkwartels kunnen daarnaast ook prima in een konijnenhok of kippenhok gehouden worden gezien het “grond” vogels zijn, ze kunnen vliegen (en doen dat ook wanneer zij schrikken!), maar ze vereisen geen stokken waar zij op zitten voor hun nachtrust.

Net als andere kwartels zijn ook chinese dwergkwartels gek op een zandbad. Daarom is het belangrijk wanneer u geen zandbodem in uw volière of nachthok heeft dat u een schaal (bijvoorbeeld een rvs badschaal) met droog zand beschikbaar stelt. Hier kunnen de chinese dwergkwartels dan een zandbad in nemen om hun verenpak te verzorgen.

Voeding voor de chinese dwergkwartel

De chinese dwergkwartel wordt vaak in de gezelschap volière gehouden omdat het een echte alles eter is. Ze eten al het fijne zaad wat de overige vogels morsen. Maar het is belangrijk dat u altijd een klein voerbakje en waterbakje beschikbaar stelt voor de chinese dwergkwartels. Wanneer u de chinese dwergkwartels zonder andere vogels houd is als hoofdvoeder tropisch zaad met 1/5 deel onkruid zaad daar doorheen gemengd. Daarnaast verstrekt u dagelijks wat groenvoer. Naast het zaad en groenvoer is het belangrijk dat u ook vogelgrit en maagkiezel verstrekt voor de mineralenhuishouding, door het scharrelende karakter van de kwartels zullen zij ook wat fijn zand opnemen als maalsteen voor de maag. Maar het is belangrijk altijd wat grit en maagkiezel beschikbaar te stellen.

Omdat chinese dwergkwartels hoenderachtige zijn zullen zij ook als kippen “krabben” en pikken in hun voer. Bij het gebruik van “open” voerbakken kunnen zij daarom voer verspillen omdat zij het door de volière verspreiden. U kunt ervoor kiezen om het zaad bij te strooien zodat de kwartels het kunnen opscharrelen. Of u kunt het zaad aanbieden in voerbakken gemaakt voor kippen (kuikens) waar gaten inzitten. Hierdoor zal het voer minder door de volière verspreid worden, en zullen de kwartels er niet in kunnen krabben.

Levend voer in de vorm van pinkys en buffalowormen wordt ook zeer gewaardeerd door de kwartels. Door ze hier aan te laten wennen kunt u ze ze zelfs na een tijdje uit uw hand levend voer laten eten. De hoenderachtige vogels zijn hier verzot op.

Het kweken van chinese dwergkwartels

Het kweken van chinese dwergkwartels is goed mogelijk voor de beginner. Het zijn makkelijke vogels welke na de paring snel over gaan tot het leggen van eitjes. Deze lichtbruine, wat gespikkelde eitjes worden vaak door de hele volière gelegd. Wanneer de hen klaar is met leggen zal zij de eitjes bij elkaar leggen in een ondiep kuiltje waarna zij de eitjes zal bebroeden

Chinese dwergkwartels zijn zogenaamde nestvlieders. Dit houd in dat waneeer zij uitkomen zij direct hun nest verlaten. Dit is bij alle hoenderachtige het geval. Zij volgen de ouders en eten vanaf dag 1 al “zelfstandig” de hen laat de jongen zien wat eetbaar is, de jongen zullen het dan snel volgen. Omdat de jonge chinese dwerkgwartels “nestvlieders” zijn is het belangrijk dat zoals reeds eerder vermeld in een volière de onderste laag van het gaas afgedicht word zodat de jongen niet door het gaas naarbuiten lopen. Dit is alleen de eerste 3-4 dagen een probleem. De jonge chinese dwergkwartels groeien zeer rap.

Natuurbroed Chinese dwergkwartels kweken in de volière

Chinenese dwergkwartels staan bekend als slechte “natuur” broeders. De hen verlaat vaak na 1 tot 1.5 week haar nest. Dit probleem wordt door velen benoemd als “broedmachine kwartels” wat inhoud dat de ouders in de broedmachine groot gebracht zijn. Dit klopt ook gezien de chinese (en met name de japanse) kwartels veel gefokt worden voor hun eitjes en vlees. Persoonlijk ben ik het hier niet mee eens. Mijn mening is dat de kwartels niet genoeg natuurlijke beschutting krijgen waardoor zij snel van hun nest verjaagd worden. Als de kwartels alleen in een vlucht gehouden worden zonder andere vogels, en wanneer deze vlucht veel beplanting bevat zullen zij snel een nest maken waar de eitjes in gelegd worden. De haan kan bij de hennen blijven zolang hij niet agressief is naar de broedende hennen. Als de haan op dat moment weg gehaald wordt omdat hij agressief is krijgt de hen alle rust die zij nodig heeft, en zal het vaak in eencesvolle kweek resulteren. In een wat drukkere gezelschaps volière is natuurbroed ook goed mogelijk zolang de hen maar voldoende rust krijgt. Dit is mogelijk door voldoende beschutting, en als er meerdere hennen zijn waar de haan zijn paar drift mee kan vervullen.

Als de chinese dwergkwartels uitgebroed worden onder de hen zullen zij door de hen verder opgevoed worden. Het is belangrijk extra eivoer en universeelvoer te verstrekken gezien de jongen die makkelijker kunnen opnemen dan de gemorste zaden van de vogels. Ook bevat dit veel eiwitten wat belangrijk is bij de ontwikkeling van de jongen.

De voordelen van natuurbroed op een rijtje:

• de hen zorgt altijd voor de juiste temperatuur van de eieren.
• de hen keert de eieren op de juiste manier
• de luchtvochtigheid in het nest is meestal goed, al kunnen we daar wel enige invloed op uit oefenen door een paar keer met een bloemenspuit de eieren en het nest nat te maken
• de hen verzorgt de jonge kuikens uitstekend tot zij geen extra warmte meer nodig hebben
• er hoeft geen apparatuur aangeschaft te worden zoals een broedmachine en warmteplaat, de hen doet al het werk zelf.

Maar naast deze voordelen zijn er uiteraard ook enkele nadelen aan natuurbroed:

• een hen is niet altijd broeds wanneer de fokker dat wil
• een broedse hen kan ophouden broeds te zijn, kan ziek worden of dood gaan en dan gaat het legsel verloren
• de hen kan gemakkelijk ziekten overdragen aan de kuikens
• een hen kan per nest maar een beperkt aantal eieren bebroeden. Een vuistregel is zeven – negen eieren. Zit de hen op het legsel en zijn er nog eieren zichtbaar, dan heeft zij teveel eieren. Het beste is om één of twee eieren weg te halen
• de kuikens zijn moeilijker tam te maken. Een hen beschermt haar kuikens en dit gedrag zorgt er voor dat de kuikens moeilijker benaderbaar zijn.

Door het beschermende gedrag van de hen zullen de kuikens die natuurbroed zijn snel herkend kunnen worden als “wilde” kuikens als zij gekocht worden. Ze zijn geen mensen gewend vanuit hun opvoeding waardoor zij wat terughoudend zijn. Wanneer zij in de broedmachine uitgebroed worden en met de hand worden opgefokt zullen zij tammer worden.

 

Chinese dwergkwartels uit de broedmachine

Chinese dwergkwartels worden zoals reeds vermeldt vaak in de broedmachine uitgebroed gezien dit een grotere kans op succes oplevert. Daarnaast is het een verlening van de hobby om zelf de jonge kwartels op te voeden. Gezien het uitbroeden in de broedmachine en opfokken van de jongen redelijk uitgebreid is, is hier een apart artikel over.

Overige informatie voor de chinese dwergkwartel

De haantjes van de chinese dwergkwartel kunnen in het broedseizoen luidruchtig zijn als zij naar hun hennetjes roepen. Dit kan een probleem zijn wanneer zij in een buiten volière gehouden worden in een woonwijk, of binnen in huis gehouden worden. De hanen zullen wanneer zij bij een broedende hen worden weg gehaald en zonder hen apart gezet worden nog harder en frequenter gaan roepen om hun hennen te lokken. Het is daarom verstandig ze altijd te voorzien van minimaal zicht op hennen. U kunt ze bijvoorbeeld met een glazen tussenschot in broedkooien zetten naast een (jong) hennetje. Het is zelfs mogelijk aan weerszijden van deze hen een haan te plaatsen waardoor het geroep grotendeels over is.

Ook hun natuurlijk paardrift kan weleens uitlopen in verenpikken. Als dit verenpikken te fanatiek gebeurt kan het uitlopen in kanabalisme bij de kwartels. Het is belangrijk de kwartels (met name de hennen) in het broedseizoen goed in de gaten te houden en wanneer er tekenen van verenpikken zijn e haan uit te vangen.

Ook slecht gedrag bij kwartels zoals agressief gedrag, veren pikken en frequent roepen wordt als deels erferlijk gezien. Hanen die dit ongewenste gedrag vertonen kunnen daarom beter niet ingezet worden voor de kweek.